مصاحبه با مشاور مديرعامل
با گسترش و توسعه روز افزون شهر مقدس مشهد و افزايش جمعيت آن با توجه به حضور سالانه 12 ميليون زائر بارگاه ملكوتي حضرت رضا (ع) همچنين سهولت در حمل و نقل شهري و جلوگيري از آلودگي هوا لزوم بهره گيري از تكنولوژي حمل ونقل عمومي ضروري شناخته شد و در دستور كار شهرداري مشهد قرار گرفت
در حال حاضر تعداد 309 شهر مهم در 35 كشور جهان از قطار شهري استفاده مي كنند . در ايران اسلامي و در شهر مشهد در سال 1370 توسط مسئولين وقت شهرداري مقدمات تهيه طرح مطالعات جامع حمل و نقل مشهد فراهم شد . كه منجر به تهيه شرح خدمات آن در اوايل سال 1373 توسط مركز مطالعات و تحقيقات حمل و نقل دانشگاه صنعتي شريف گرديد
شركت قطار شهري مشهد با 51 در صد سهام شهرداري و با هدف مطالعه بررسي و انتخاب مناسب ترين سيستم حمل و نقل عمومي در سال 1374 تأسيس شد، در اين راستا مصاحبه ای با مسئولين قطار شهری انجام داده ايم که توجه شما را به آن جلب ميکنيم
_ با سلام؛ لطفاً خودتان را معرفي نموده و خلاصهاي از سوابق اجرائيتان را بيان فرماييد.
بسم الله الرحمن الرحيم. بنده وفادار هستم. از دانشگاه صنعتي وين در رشته مهندسي مكانيك فارغ التحصيل شده و در سال 70 به ايران بازگشته و تا سال 74 در سازمان صنايع دفاع مشغول به كار شدم و پس از آن به شركت قطارشهري مشهد دعوت شدم.
_ توضيحاتي درباره پروژه قطار شهري و مدت زمان اجراي آن بفرماييد.
شركت قطار شهري مشهد در سال 74 تاسيس شد. ابتدا فاز مطالعاتياش( Detail Design , Basic Design ) به شركت مشاور آلماني به نام LRTC واگذار گرديد كه آن شركت مطالعات Basic Design را براي كل 5/18 كيلومتر. مسير(نخ ريسي_وكيل آباد) و Detail Design براي 3/6 كيلومتر از همين مسير(انتهاي نخ ريسي تا ميدان طالقاني) را انجام داده است.
_ با اين حساب مابقي كار در دست پيمانكاران ايراني است؟
بله.شركت LRTC مطالعات Detail Design را براي 3/1 مسير و Basic Design را براي كل مسير انجام داده است.
_ از واگذاري قسمتي از مسير به پيمانكاران خارجي سياست خاصي را دنبال مي كرديد؟
بله سياست شركت اين بود كه در نهايت كارهاي مطالعاتي و اجرايي را به مشاوران ايراني واگذار كنيم اما چون سيستم حمل و نقل ريلي در ايران سيستم جديدي است. ما 3/1 كار را به شركت پيمانكاري خارجي واگذار كرديم تا مشاوران ايراني الگوي كار را داشته باشند و مابقي طرح را تكميل كرده Final Design را ارائه دهند.
وقتي شركت LRTC وارد ميدان شد ابتدا اين مسير براي سيستم تراموا طراحي شده بود و در سال 73 دانشگاه صنعتي شريف به عنوان مشاور شهرداري مشهد مامور شد مطالعات جامعي را انجام دهد كه تا سال 77 به طول انجاميد و در سال 78 پس از تصويب شوراي هماهنگي ترافيك استان و طي مراحل اداري به شركت قطارشهري ابلاغ گرديد. جالب است كه اين مطالعات در سطح كشور بي نظير شناخته شد و هيچ كدام از شهرهاي ايران چنين مطالعات جامعي را انجام نداده بودند.
_ لطفاً درباره اعتبارات پروژه و تامين آنها توضيح بفرماييد.
اعتبار اوليه تخصيص گرفته كه به دستور رئيس محترم جمهوري تامين شده بود (1% از عوارض قند و شكر كارخانجات استان از محل فروش آزاد) به سالي200 ميليون تومان نمي رسيد درحاليكه برآورد اوليه از بودجه مورد نياز 527 ميليارد ريال (در سال78) بود.
تصميم بر اين شد كه كسري اين بودجه از محل فروش اوراق مشاركت اعتباراتي تامين گردد كه پس از طي مراحل در مجلس به تصويب رسيد و طبق موافقتي كه با سازمان مديريت و برنامهريزي به عمل آمد مقرر شد سالي 10 ميليارد تومان به شركت قطارشهري مشهد اختصاص دهند (براي مدت اجراي پروژه 5 سال).
_ آيا هزينه هاي حال حاضر با هزينه هاي برآوردشده مطابقت دارد؟
خير. طبيعتاً برآوردهاي حال حاضر بيشتر است. مشاور ما هزينه اجراي پروژه را حداقل دو برابر برآورد اوليه اعلام كرده.
ـ يعني100 ميليارد تومان؟
بله
_ آيا اجراي طرح در مدت پيش بيني شده تمام مي شود؟
خوشبختانه حالا در رديف طرحهاي ملي قرار گرفته ايم.قبلاً در ذيل بودجه بوديم و از تبصره استفاده مي كرديم. اما اكنون در رديف اصلي بودجه قرار داريم و آن هم به خاطر فعاليتهاي خود شركت بوده كه در سال 79 يكي از پروژه هاي نمونه كشور شناخته شده در صورت تخصيص بودجه لازم مي توانيم مدت زمان اجراي پروژه را كاهش دهيم.
پس از شروع كار با 1% عوارض با پيگيريهاي انجام شده ما جهت كسب بودجه سازمان مديريت و برنامه ريزي شده پرداخت اعتبار را بهره مندي از يك دفتر فني قوي و مورد تاييد آن سازمان اعلام كرده در نتيجه مقرر شد با يك شركت مشاور معرفي شده از طرف آن سازمان به عنوان عامل چهارم با بازوي فني پروژه قرار داد ببنديم.
ـ سه بازوي ديگر چيست؟
معمولاً هر پروژه، سه عامل كارفرما، مشاور و پيمانكار دخالت دارند، كه سازمان مديرت عامل چهارم(دفتر فني) را به عنوان مشاور مادر پيشنهاد كرد. از بين مشاورين پيشنهادي آن سازمان دو شركت انتخابشده با هم ادغام شدند و مطالعات LRTC را مبناي كار خود قرار دادند و Final Design و Detail Design را براي كل مسير ارائه دادند. اما به اين نتيجه رسيدند كه برخلاف مطالعات LTRC به علت عرض كم خيابان نخريسي و بهار، قطار در اين نقاط بايد از زيرزمين عبور كند.
(لازم به ذكر است كه LTRC كل پروژه را همسطح طراحي كرده بود). تا اينكه جزوههاي دانشگاه شريف بيرون آمد. به مرور جزوات جامع حملونقل ارائه ميشد تا به جايي رسيد كه افق طرح را 1395 در نظر گرفته و اشاره شد كه حدود 15000 نفر بايد در هر ساعت در هر جهت جابجا گردد.(درساعت پيك مسافر) در صورتي كه بر اساس مطالعات LTRC كه بر طبق اطلاعات سازمان ترافيك صورت گرفته بود، پيشبيني 4000 نفر در ساعت در زمان پيكمسافر انجام گرفته بود. بنابراين بر اين شد كه LTRC مبناي كارش را تحقيقات دانشگاه شريف قرار دهد و در نتيجه Basic Design تغيير نموده و تراموا تبديل به LRTC ، كه قطار شهري براي حجم مسافر بالاست گرديد
Top.
ـ تفاوت كلي بين تراموا و قطار شهري چيست؟
واگنهاي تراموا همسطح خيابان حركت ميكنند، فقط روي ريل قرار دارند يعني اتومبيلهاي ديگر هم ميتوانند روي ريل آنها حركت كنند چون همسطح است.
همچنين در سطح خيابان چراغ راهنماهايي هست كه در چهارراهها اولويت را معمولاً به تراموا ميدهند. درحالت كله به دليل تلاقي با چهارراهها، وسايل نقليه و حتي عابرين پياده، سرعت متوسط تراموا 20-30 km/h و ظرفيت مسافر 8000-3000 نفر تعريف شده است.اما سيستم LRT هم ميتواند همسطح باشد هم زير زمين، هم روي پل و همچنين در محلهاي همسطح مسير را ايزوله ميكنند تا سرعت قطار بالا رود. ظرفيت واگنهاي LRT 200 نفر و 3 تا 4 واگن در مقابل تراموا 125 نفر 2 تا 3 واگن است.
ـ سرعت حداكثر LRT چقدر است؟
سرعت متوسط 25-35km/h و سرعت متوسط حداكثر را 35-36km/h در نظر ميگيرند.
ـ افتتاح فاز اول طرح چه زماني است؟
فاز اول قسمت روگذر طرح ميباشد. يعني از ميدان آزادي به بعد كه حدود 3/8 كيلومتر ميباشد و قرار است در صورت تخصيص اعتبار در سال 81(1سال) به بهرهبرداري برسد.
البته عرض كنم كه پس از اينكه قرار شد سيستم LRT پياده كنيم، شركت LRTC اعلام كرد كه قطار بايد در طول مسير از بالاي زمين و روي پل حركت كند تا با موانع سطحي تلاقي نداشته باشد. مشاور طرح كه عرض كردم به پيشنهاد سازمان مديريت انتخاب شده بود گزينههاي مختلف را بررسي كرد و گزينه زيرگذركمعمق بيشترين امتياز را آورد. نتيجتاً همين طرح در حال اجراء است و در حال حاضر 2/10 كيلومتر زيرگذر و 2/8 كيلومتر همسطح ميباشد كه قسمت زيرگذر حدوداً سه برابر بخش همسطح نياز به كار دارد. يعني حدوداً سال 85-84 ميتوانيم منتظر افتتاح فازهاي بعدي پروژه باشيم.
كل پروژه به دو قسمت تقسيم ميشود:
1ـ دپو نخريسي كه يك دپوي كوچك هم در وكيلآباد داريم و اينها توسط پيمانكاران در حال انجام است.
دپو اصطلاحاً به مجموعهاي از توقفگاهها و تعميرگاههاي سبك و سنگين گفته ميشود.
پروژه جمعآوري و دفع آبهاي سطحي پروژهي ديگري است كه لولههاي بتني و PVC در دپو توسط يك پيمانكار ديگر انجام شده است. ديوارهاي اطراف دپو كه حائل هم ميباشند(ديوارهاي غيرمعمول كه براي اختلاف سطح موجود در دو طرف دپو در جنبه باربري جانبي هم دارد) اينها انجام شده و در قسمت مسير ما، ما8 زيرگذر در 8 قسمت داريم.
زيرگذرها خود داراي گزينههاي مختلفي است كه به صورت باكس(Box) باشد يا به صورت تونل گرد اجرا شود و يا دو تونله (هر كدام براي يك خط) اجرا شود و… الان قرار است به صورت شبيه به Box بلكه با ستونهايي پيشساخته و تيرهاي T شكل را در نظر گرفتهايم.
ما براي اجراي زيرگذر چاههاي به عمق 11 متر و يكمتر تا يكمتر و بيست سانتيمتر ميكنيم و فاصله آكس به آكس 5/2 متر و ستونهاي پيشساخته كه 8 متر ارتفاع بتون دارد و به صورت 80*50 cm است، اينها را كه از سر و ته ميلگرد بيرون زده است را در داخل چاهها قرار ميدهيم و در قسمت پايين بتونريزي ميكنيم و اينها در پايين Fix ميشوند و دور آنها بتون پلاستيك كم مقاومت، براي پركنندگي كار ميشود كه ارزش مقاومتي بالاتري ازخاك است و قابل كندن هم ميباشد. تيرهاي T شكل را روي ستونها قرار ميدهيم و روي آنها را ايزوگام و آسفالت ميكنيم.
بعدها زيرساز و روسازيي و ريلگذاري و ديوارسازي راهآهن را خواهيم داشت.
در قسمت همسطح ما يك مقدار راهآهن طبيعي داريم، يك تعداد پلروگذر و دو دوربرگردان كه نحوة اجراي اين دوربرگردانها به اين گونه بوده است كه چاههايي به قطر cm70 و به عمق 15- 5 متر كنده ميشود و شبكه ميلگرد در آنها گذاشته ميشود و بتنريزي ميگردد و اين كار انجام شده است، بعد يك كلاف بتني در سر آنها انجام شده و در جايي كه ريل روي آنها قرار ميگيرد، يك دال بتني گذاشته شده و ديوارسازيهاي ما در آنجا علاوه بر ديوار بتني، ديوارهاي آجر cm3 كار كردهايم تا نماي زيباتري داشته باشد. در قسمت همسطح پلهاي كوچك عابر پياده هم داريم كه در محل ايستگاهها خواهد بود و توسط پيمانكاران اجرا شده و دهانههاي 5 متري و 6 متر دارند و زير آنها حالت قوسي دارد كه اگر عكس گرفته باشيد، ملاحظه ميكنيد، در طول مسير 22 ايستگاه داريم.
در قسمت طبيعي مسير در قسمت همسطح ما فقط يك زيرسازي داريم كه ما 30 سانتيمتر خاكبرداري كردهايم و كف كوبيده شده و در دو لايه با تراكم 100% كوبيدهايم و يك بتون مگراجرا كردهايم و روي بتون مگركار ريلگذاري انجام شده است.
پلهاي ما پلهايي هستند كه بعضاً فنداسيون مكعب مستطيل دارند و بعضي فنداسيون عميق اجرا شده و به صورت عمق 15 متر با قطر 60/1-20/1 شمع بتوني در حال اجرا شدن بوده و علت استفاده از شمع هم برخورد با معارض تأسيساتي زيرزميني همچون لوله هاي آب ، برق ، گاز و… است .
با تشکر از جنابعالی و به اميد موفقيت برای شما